Năm 2021 là dịp Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) kỷ niệm 36 năm ngày thành lập (5/4/1985 – 5/4/2021). Trong giai đoạn 5 năm (2015 – 2020), Vinataba đã đạt được nhiều bước tiến lớn, tạo đòn bẩy phát triển cho giai đoạn mới và cơ sở để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021 – 2030, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm giai đoạn 2021 – 2025.
Thập kỷ đột phá – bước phát triển vượt bậc
Ngày 23/06/2010, theo Quyết định số 932/QĐ-TTg, Tổng công ty được chuyển đổi thành Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu. Với mô hình Công ty mẹ, công ty con, Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu, giai đoạn này đã ghi dấu những bước phát triển vượt bậc của Tổng công ty.
Tổng công ty thực hiện Hoàn thành cơ bản đề án tái cơ cấu giai đoạn 2012 – 2015 và sau 2015 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tổ chức sắp xếp lại các công ty thuốc lá điếu, thoái vốn 10/18 khoản đầu tư, thực hiện tái cấu trúc quản trị doanh nghiệp. Hai nhóm Công ty mẹ Công ty Thuốc lá Sài Gòn, Công ty Thuốc lá Thăng Long đã từng bước tái lập lại cấu trúc hệ thống thị trường, hỗ trợ tích cực các công ty con, tích hợp năng lực sản uất, tận dụng tối đa ưu điểm, thế mạnh của nhau để khắc phục các hạn chế đã tồn tại nhiều năm trước tạo ra sự cân đối trong tăng trưởng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Có thể nói, kết quả của tái cơ cấu đã thể hiện rất rõ ở cả 3 khía cạnh: mô hình tổ chức – quản trị – nhân sự, phát huy tính sáng tạo của người lao động; và sự lành mạnh hóa về tài chính ở cả cấp Tổng công ty lẫn nhóm các công ty con.
Nhìn lại hoạt động sản xuất kinh doanh trong 5 năm qua (2015 – 2020), Vinataba ghi nhận những thành tựu quan trọng: Nộp ngân sách tăng trưởng 7,1% so với mức đề ra 2,3%; Lợi nhuận tăng trưởng 6,3% (nghị quyết đề ra là 1%/năm); Thị phần nội tiêu của Vinataba gia tăng từ 55% lên 67%. Bên cạnh đó, kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng trên 4% (nghị quyết đề ra là 2,5%). Những điều này đã tạo ra những động lực lớn cho phát triển và sự cải thiện rất có ý nghĩa về năng lực cạnh tranh của Vinataba.
Cũng trong nhiệm kỳ qua, Vinataba đã thực hiện rất thành công việc thoái vốn đầu tư ngoài ngành, điển hình là mức lợi nhuận thoái vốn từ bánh kẹo Hải Hà là 306 tỷ đồng và từ bánh kẹo Hữu Nghị là 240 tỷ đồng. Đặc biệt, đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, đảng viên và người lao động không ngừng được cải thiện. Thu nhập bình quân trong toàn Vinataba tăng từ gần 11 triệu đồng/người/tháng năm 2015 lên 18 triệu đồng/người/tháng năm 2020.
Chất lượng phát triển của Tổng công ty còn thể hiện thông qua một hệ thống công nghiệp hỗ trợ lớn mạnh được Vinataba xây dựng với hơn 50% giá trị sản xuất công nghiệp được nội địa hóa, góp phần giảm nhập siêu và tăng kim ngạch xuất khẩu. Đây là một trong những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tăng trưởng vượt trội so với nhiều ngành công nghiệp khác của Việt Nam hiện nay. Về đóng góp, năm 2015, Vinataba nộp ngân sách (không bao gồm thuế nhập khẩu) hơn 8.654 tỷ đồng, chiếm 54% toàn ngành Thuốc lá Việt Nam. Đến năm 2019, số nộp ngân sách đã lên tới 11.368 tỷ đồng, chiếm khoảng 65,6% toàn ngành.
Năm 2020, hoạt động sản xuất kinh doanh tại thị trường nội tiêu và xuất khẩu đều bị tác động mạnh bởi dịch Covid-19, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu thuốc lá nguyên liệu và thuốc lá bao. Các quốc gia Đông Nam Á – thị trường xuất khẩu chủ lực của Tổng công ty thay đổi chính sách theo hướng kiểm soát và hạn chế nhập khẩu thuốc lá càng ảnh hưởng, làm giảm đơn hàng xuất khẩu. Bên cạnh đó, hoạt động cạnh tranh trong ngành thuốc lá nội địa diễn ra gay gắt, vùng nguyên liệu nội địa đang bị thu hẹp, xu hướng sử dụng nguyên liệu của các đơn vị thuốc lá điếu có sự thay đổi theo hướng tăng sử dụng nguyên liệu nhập khẩu. Nhưng với sự quyết tâm, đoàn kết trong lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện sản xuất kinh doanh, Vinataba đã vượt qua đại dịch, ổn định sản xuất, kinh doanh.
Theo ông Hà Quang Hòa – Tổng giám đốc Vinataba, với sự chỉ đạo của Chính phủ, các cơ quan quản lý và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Vinataba đã chú trọng thường xuyên chỉ đạo đến từng đơn vị thành viên triển khai thực hiện tốt công tác phòng, chống dịch Covid-19 và thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp ngay từ đầu năm để đảm bảo ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh, đời sống và việc làm người lao động trong bối cảnh khó khăn. Theo báo cáo, sản lượng thuốc lá điếu của Vinataba đạt 4.038 triệu bao; tổng doanh thu của Vinataba đạt 23.507 tỷ đồng; nộp ngân sách đạt 11.590 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế đạt 1.065 tỷ đồng; kim ngạch xuất khẩu đạt 204 triệu USD.
Không chỉ đóng góp lớn cho ngân sách, Vinataba còn luôn quan tâm đến công tác an sinh xã hội. Giai đoạn 2015 – 2020, Vinataba đã nhận phụng dưỡng nhiều Bà mẹ Việt Nam anh hùng; xây dựng hơn 500 căn nhà tình nghĩa, tình thương; thực hiện các chương trình hỗ trợ xây bệnh viện cho trẻ em khuyết tật, ủng hộ đồng bào bị lũ lụt, trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh, quỹ chất độc màu da cam, ủng hộ quân và dân đảo Trường Sa, lực lượng cảnh sát biển và kiểm ngư Việt Nam, hỗ trợ chương trình “Nghĩa tình biên giới, biển đảo quê hương”.
Trong suốt hành trình 36 năm phát triển, Vinataba đã vinh dự đón nhận nhiều hình thức khen thưởng như: Huân chương Hồ Chí Minh. Huân chương Độc lập, Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì Ba và rất nhiều bằng khen của Chính phủ cho những nỗ lực mà biết bao thế hệ người lao động Vinataba đã cống hiến. Những thành quả đạt được là sự khẳng định đáng tự hào của Vinataba, ghi thêm những mốc son mới trên mỗi hành trình phát triển, đồng thời xây dựng Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam ngày càng lớn mạnh.
Xác lập các trụ cột phát triển cho giai đoạn mới
Trong giai đoạn tới (2021 – 2025), Vinataba xác định đẩy mạnh phát triển Tổng công ty theo chiều sâu, giá trị gia tăng cao, đa sở hữu, tăng cường xuất khẩu,… để nâng cao hơn nữa sức cạnh tranh của ngành thuốc lá Việt Nam. Cụ thể, Vinataba sẽ tập trung vào các trụ cột phát triển quan trọng. Một là tái cơ cấu hệ thống quản trị toàn Tổng công ty theo hướng tăng cường sự tập trung, chi phối của Công ty mẹ trong các lĩnh vực tài chính, nhân sự, chiến lược, thương hiệu và nghiên cứu phát triển. Việc này nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp trên cơ sở phân công chuyên môn hóa và nâng cao quyền chủ động kinh doanh của các công ty con. Hai là đổi mới mạnh mẽ hệ thống công cụ quản trị đối với các công ty thành viên để vận hành bộ máy với hiệu quả cao, đây là những yêu cầu tất yếu và quan trọng đối với quá trình sau cổ phần hóa. Ba là Tổng công ty tái cơ cấu mạnh mẽ sản phẩm trong toàn hệ thống, tăng tỷ trọng sản phẩm trung và cao cấp, đáp ứng đa dạng nhu cầu của thị trường.
Tổng công ty cũng sẽ nhận diện nhu cầu và xu hướng tiêu dùng của các vùng thị trường để phát triển chuỗi sản phẩm mang thương hiệu mạnh như “Vinataba”, “Sài Gòn”, “Thăng Long”, từ đó xác lập cơ sở thực tiễn vững chắc cho việc phát triển sản phẩm mới của toàn hệ thống, tránh lãng phí các nguồn lực; đồng thời có kế hoạch đầu tư mạnh hơn về vật lực và nhân lực trình độ cao cho công tác nghiên cứu phát triển và thị trường.
Xác định thị trường là mặt trận hàng đầu, cần duy trì và phát triển có chiều sâu có hiệu quả, Vinataba sẽ tiếp tục đầu tư căn bản hơn cho chiến lược xuất khẩu thuốc lá điếu; tổ chức hoạt động xuất khẩu thuốc lá điếu theo định hướng có lộ trình tập trung đầu mối nhằm nâng cao lợi thế đàm phán, giao dịch thương mại, phát huy sử dụng máy móc thiết bị, công nghệ.
Song song với đó, Tổng công ty nâng cao năng lực kinh doanh và quản trị của doanh nghiệp, để một mặt củng cố thị trường xuất khẩu truyền thống thông qua các đối tác gia công lớn, mặt khác tận dụng các cơ hội của hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế để tổ chức lại hoạt động xuất khẩu thuốc lá điếu sang thị trường các nước có nhu cầu tiêu dùng thuốc lá cao, tiến tới phát triển bền vững hoạt động xuất khẩu thuốc lá điếu.