Những điều chưa biết về một thương hiệu nổi tiếng

Tin Hoạt động 11/12/2024

Một sáng mùa Thu Hà Nội, trong quán nhỏ kiểu Paris giữa lòng phố cổ, câu chuyện với ông Lê Đình Thụy – Nguyên Tổng Giám đốc đầu tiên của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) đã cho chúng tôi biết thêm nhiều điều về quá trình xây dựng một thương hiệu nổi tiếng.

Vẫn giữ chất giọng Huế nhẹ nhàng, pha một chút Bắc, ông Thụy kể lại câu chuyện về Vinataba từ những ngày đang còn phôi thai ý tưởng. Ông kể chầm chậm, thỉnh thoảng ngừng lại như để người nghe cảm nhận được đầy đủ cái khó thời đó – Khi ông đi chiếc xe Niva lên nhận Quyết định 108/HĐBT-QĐ, ngày 05 tháng 4 năm 1985 của Hội đồng Bộ trưởng về việc thành lập Liên hiệp các Xí nghiệp Thuốc lá Việt Nam (Tiền thân của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam sau này). Quyết định này rất quan trọng đối với ngành Thuốc lá, bởi vì lần đầu tiên, Việt Nam sẽ thống nhất tổ chức ngành, tập trung đầu mối quản lý thực hiện mục tiêu phát triển sản xuất thuốc lá của Nhà nước. Ông Thụy trở thành người lãnh đạo đầu tiên của tổ chức thống nhất này.

Vì là lần đầu tiên thay đổi hoạt động theo một mô hình quản lý hoàn toàn mới, nên ông chẳng thể có bài học nào từ các tổ chức khác, ngoài việc phải tự mò mẫm tìm ra con đường phát triển cho Ngành. Ông đã bàn với các cộng sự lúc đó là ông Nguyên Văn Gia – Phó Tổng giám đốc (sau này là Chủ tịch HĐQT Tổng công ty) và đội ngũ tham mưu từ Trường Đại học Kinh tế và một số cơ quan khác đầu quân từ 2 – 3 năm trước khi thành lập Liên hiệp, đó là ông Nguyễn Thái Sinh (sau này  Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc Tổng công ty), ông Nguyễn Nam Hải (nguyên Tổng Giám đốc  Vinataba trước khi được bổ nhiệm Thứ trưởng Bộ Công Thương) và các ông Lê Tuấn, Trần Quang Chữ… đặt ra mục tiêu phải làm thế nào cho ra đời một sản phẩm thật đặc biệt để chiếm lĩnh được thị trường vốn đã quen với hương vị thuốc lá ngoại cao cấp nhập lậu… Thậm chí, Ban lãnh đạo khi đó còn tính xa hơn, làm thế nào để phát triển loại thuốc lá này thành thương hiệu chủ lực của doanh nghiệp trong tương lai. Nhưng làm thế nào để sản xuất được loại thuốc lá đó trong khi máy móc lạc hậu, vùng nguyên liệu yếu kém và hơn hết, thói quen của người tiêu dùng đã như dây cáp bện chặt suốt nhiều năm qua. Phải chọn một hướng đi nhanh nhất để tạo thời cơ! Ông tìm cách liên doanh với các công ty nước ngoài đang tìm kiếm cơ hội vào Việt Nam đầu tư.

Cuộc đàm phán với một đối tác Hàn Quốc để liên doanh sản xuất các loại thuốc lá cao cấp không thành. Ông bàn với các đồng nghiệp: “Phải tự làm”. Nhưng trong điều kiện của Liên hiệp lúc đó, làm sao để sản xuất ra loại thuốc lá cao cấp có hương vị giống như thuốc lá ngoại nhập đang được ưa chuộng? Ông trăn trở sau nhiều ngày suy nghĩ… Trong cuộc tiếp xúc với một đối tác Singapore, đang có giao dịch thương mại với Công ty XNK Thuốc lá về việc cung cấp các máy móc thiết bị tân trang và nguyên phụ liệu thuốc lá, ông đã nẩy ra ý nghĩ phải hợp tác với đối tác này để làm ra một sản phẩm có chất lượng, vì đây chính là công ty con của Tập đoàn BAT (British American Tobacco) đang sản xuất ra sản phẩm cao cấp được ưa chuộng tại thị trường Việt Nam. Cùng với các cộng sự, ông Thụy lên đường sang Singapore. Tại Nhà máy  Singapore Tobacco Company – STC (BAT Singapore), ông trực tiếp cùng một số chuyên gia của mình và của STC đã thử phối chế ra sợi, là loại sợi đang sản xuất Vinataba hiện nay. Loại sợi này có hương vị tương tự như các nhãn nổi tiếng, thậm chí còn đậm đà hơn.

Những bao thuốc đầu tiên sản xuất bằng sợi nhập từ STC ra đời và được lấy tên là “Super” – tên gọi dự kiến cho một sản phẩm liên doanh với đối tác Hàn Quốc trước đó đã không thành. Super được thiết kế với vỏ bao màu trắng với chữ màu đỏ trông lịch sự và sang trọng, mang dáng dấp của một bao thuốc lá ngoại, nhằm tạo nên sự khác biệt với các sản phẩm thuốc lá truyền thống của Việt Nam đã có trước đó, như: Sài Gòn, Mai, Đà Lạt, Thăng Long, Thủ Đô, Điên Biên, Tam Đảo, Sông Cầu,… và để đáp ứng  nhu cầu “sính đồ ngoại” của người hút. Tuy nhiên, thị hiếu của người tiêu dùng không dễ dàng bị chinh phục. “Super” đã không đón nhận được những phản ứng tích cực của thị trường. Sau khi xuất xưởng được vài chục nghìn gói, Ban lãnh đạo Liên hiệp buộc phải tính đến phương án thay thế thương hiệu “Super”.

Trăn trở cho một thương hiệu mới, ông Thụy loay hoay tìm cách vẽ lô gô. Khi đó, ở Việt Nam, các doanh nghiệp chỉ mới dừng lại ở tên thương hiệu, chứ ít doanh nghiệp sử dụng logo cho biểu tượng của sản phẩm. Ông ngồi vẽ đủ các loại lô gô khác nhau. Sau bao đêm tìm tòi, cuối cùng, ông đã có ý tưởng. Từ hình một chiếc lá thuốc lá cách điệu, viết vào dưới đó một chữ V mà sau này, nhiều người bảo đó là chữ Victory hay chữ đầu của Vinataba. Còn tên sản phẩm? Một ý tưởng chợt lóe lên trong đầu: “Tại sao mình không dùng ngay tên giao dịch đối ngoại của Liên hiệp-Vinataba? Nghe cũng hay, lại dễ đọc, dễ gọi. Còn màu vỏ bao? Màu trắng, chữ đỏ của “Super” đã thất bại. Ông chợt nghĩ? Đúng rồi! Người Việt Nam vốn thích màu vàng, màu của sự may mắn, thịnh vượng và màu đỏ – tên thương hiệu trên nền màu vàng nhũ thật là hợp. Còn kiểu chữ? Với nguyên lý phải tạo sự “khác biệt”, ông đã loay hoay tìm kiểu chữ cho thương hiệu, phải chọn kiểu chữ nào để không “đụng hàng”. Nghĩ là làm, ông Thụy đã gọi anh Khôi (họa sĩ của Nhà máy Thuốc lá Sài Gòn khi đó) bắt tay vào việc vẽ logo và thiết kế bao bì sản phẩm. Màu vàng được chọn cho vỏ bao, logo và chữ được thiết kế màu đỏ. Điểm nhấn cho bao bì chính là logo. Cụm chữ Vinataba được thiết kế riêng, vừa chặt chẽ về bố cục, vừa mềm mại, mà không dễ gì tìm thấy trong các font chữ hiện thời. Đặc biệt, mỗi khi gọi tên, thương hiệu này tạo ra một điệp khúc với các âm a nghe rất vui tai và dễ nhớ. Quan trọng hơn, nó thể hiện được cái chất Việt, thuần Việt trong sản phẩm… 

Khi những gói Vinataba đầu tiên được đưa ra thị trường, ông Thụy và Ban Giám đốc hồi hộp đón nhận những tín hiệu đầu tiên. Liệu Vinataba có chung số phận như “Super”? Hơn ai hết, ông Thụy cảm nhận được sự phiêu lưu này khi lấy tên của Tổng công ty đặt tên cho một sản phẩm, điều mà một số công ty đã làm và đã thất bại!

Thế nhưng, ông thở phào nhẹ nhõm khi những gói Vinataba sản xuất tại Nhà máy Thuốc lá Sài Gòn được vận chuyển ra Bắc qua hệ thống vận chuyển của Công ty Dịch vụ đường sắt Sài Gòn đã bán rất chạy. Vinataba nhận được sự ủng hộ rất lớn của người tiêu dùng phía Bắc, nhất là thủ đô Hà Nội. Và Vinataba đã mang lại thành công rất lớn cho Liên hiệp lúc đó. Không ai ngờ được sản phẩm này đủ sức đua với các nhãn thuốc lá cao cấp khác và đặc biệt đóng một phần vai trò đẩy lùi thuốc lá ngoại nhập lậu. Mức sản xuất thuốc lá Vinataba khiến những người trong ngành Thuốc lá phải giật mình. Ban đầu từ vài chục ngàn gói/tháng, nay đã tiêu thụ đến hơn 40 triệu gói/tháng. Sản phẩm Vinataba chiếm 10% thị phần thuốc lá Việt Nam trong tổng số hơn 200 nhãn hiệu thuốc lá đang bán trên thị trường. Vinataba đã thành mặt hàng chủ lực của Tổng công ty và đóng góp tới 50% tổng mức nộp ngân sách của toàn Tổ hợp.

Ông bồi hồi nhớ lại. Khi đó, cố Bộ trưởng Vũ Tuân có hỏi: “Chú đem tên Liên hiệp đặt tên cho sản phẩm như vậy mà không sợ à? Nhỡ nó thất bại thì cái danh của Liên hiệp đi luôn đó!”. Và bằng một thái độ tự tin, ông Thụy trả lời: “Chúng tôi đã suy nghĩ rồi. Chúng tôi cho ra đời sản phẩm này và tin là sẽ thành công, bởi lẽ những người công nhân đứng máy, những anh em làm công tác thị trường và chúng tôi – những nhà quản lý sẽ phải đặt quyết tâm cao nhất cho việc sản xuất, quản lý chất lượng, tiêu thụ sản phẩm để giữ cho chính cái danh của mình, cho cuộc sống của bản thân và gia đình và vì sự phát triển của Liên hiệp”.

Nhìn lại quãng thời gian 20 năm đối với sản phẩm Vinataba, không phải không có những lúc thăng trầm, và có những lúc tưởng thất bại. Do là sản phẩm thương hiệu chung và để giúp các đơn vị có điều kiện phát triển, Tổng công ty đã giao cho 5 nhà máy sản xuất thuốc điếu lúc đó đều được sản xuất Vinataba. Chất lượng sản phẩm được quản lý chặt chẽ từ vật tư, nguyên liệu đầu vào, đến qui trình sản xuất, với sự giám sát chặt chẽ của một ban chuyên môn và tập trung về một đầu mối tiêu thụ, từ năm 1998, giao cho Công ty XNK Thuốc lá, sau đó chuyển giao về cho Công ty Thương mại thuốc lá từ năm 2000 đến nay.

Trong một dịp tiếp một nhà báo Mỹ, ông Thụy từng nói: “Khi Mỹ bỏ cấm vận, ngành Thuốc lá Việt Nam sẽ có cơ hội học hỏi được nhiều từ ngành Thuốc lá của Mỹ, của thế giới và nếu có cơ hội, chúng tôi sẽ bán thuốc lá Vinataba tại Mỹ”. Ước muốn đó cho thấy tầm nhìn chiến lược của một nhà lãnh đạo, họ không chỉ nghĩ đến việc phát triển thị trường trong nước, mà còn đang tính một chiến lược, một tầm nhìn mới, đưa Vinataba trở thành một nhãn hiệu quốc tế.

 Bây giờ, người khai sinh ra thương hiệu Vinataba nổi tiếng đang hạnh phúc với những năm tháng của tuổi nghỉ ngơi sau những tháng năm cống hiến. Bằng giọng xúc động, ông bày tỏ: “Tôi thực sự vui mừng và hạnh phúc khi 20 năm nhìn lại, được chứng kiến những thành quả được xây dựng từ những ý tưởng trong lúc khó khăn. Ông bà ta có câu “Cha sinh không bằng mẹ dưỡng”. Nếu lớp chúng tôi được coi là những người tạo dựng ra thương hiệu này, thì những gì thành công sau 20 năm là do lớp lãnh đạo kế tiếp và chúng tôi có quyền tự hào về họ”. Thực tế, các thế hệ lãnh đạo kế tiếp ở TCT đã trưởng thành và không ngừng vun đắp, xây dựng thương hiệu Vinataba ngày càng vững mạnh trong những năm qua. Và chẳng có gì ngạc nhiên khi cũng chính thương hiệu Vinataba đã chắp cánh, nâng cao năng lực canh tranh của Tổng công ty mạnh hơn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay./.

Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, thăm Nhà máy thuốc lá Vĩnh Hội và tặng quà cho Giám đốc Ngô Đình Thụy (thời điểm đó là Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh)
Cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh tới thăm Nhà máy thuốc lá Vĩnh Hội và tặng quà cho Giám đốc Ngô Đình Thụy
  • Tag:

Bài viết liên quan